Medieoppsummering veke 37 2020

Ønsker du å få tilsendt medieoppsummeringane våre direkte på epost? Send ein epost til afa(a)eos-utvalget.no

Siste nytt: (TV2) Norsk imam i hemmelig 9/11-etterforskning

KK-utvalet med årsrapport for 2019

Kontrollutvalet for kommunikasjonskontroll (KK-utvalet) har offentleggjort årsrapporten for 2019. KK-utvalet kontrollerer bruken av kommunikasjonskontroll i det ordinære politiet.

Utvalet har hatt eit fokus på den relativt nye metoden dataavlesing. Utvalet skriv at dei så langt ikkje har avdekka misbruk av den metoden. I 2019 blei metoden brukt i 5 saker av politiet.

Utvalet var på «inspeksjon» hos Kripos og Nordland politidistrikt, utan å konkludera med pålegg eller merknader derfrå.

Utvalet viser, som i tidlegare årsrapportar, på for dårlege sletterutinar og feil lovtolking om sletting i politiet. Dei er usamde i politiets rettsforståing om at ikkje-kode rådata som ligg lagra i arkivet blir haldne utanføre dei særskilde slettereglane for KK-materiale. Det blir heller ikkje sletta når ein sak er rettskraftig i domstolen eller lagt vekk av påtalemakta.

KK-utvalet skriv også at dei ser fram til ei klargjering av regelverket som gjeld kravsmål om underretning i PSTs etterforskingssaker. KK-utvalet hadde saman med EOS-utvalet og Justis- og beredskapsdepartementet eit møte om dette i vinter. Førebels er det ikkje kome ei klargjering frå departementet.

To klager kom inn til utvalet. I den eine saka kritiserte utvalet politidistriktet for «uhjemlet å ha oppbevart og brukt nærstående samtaler fra kommunikasjonskontroll».

KK-utvalet fekk 13 kravsmål om underretning om kommunikasjonskontroll i fjor. Grunna reglar om utsett/unnlaten underretning kan ikkje KK-utvalet avkrefta at ein person har vore utsett for kommunikasjonskontroll. Dei kan enten stadfesta at personen har vore utsett for det, eller svara at dei har undersøkt saka og ikkje funne kritikkverdige forhold – noko som tyder at det enten ikkje har vore kommunikasjonskontroll eller at retten har bestemt at det skal vera utsett/unnlaten underretning.

I 2019 blei det gitt kjennelse om unnlaten underretning innanfor utvalets kontrollområde om sju personar.

Statistikken frå rapporten viser at 359 personar fekk kommunikasjonen sin kontrollert av politiet i 2019. Det er høgare enn dei tre siste åra.

I 4 av 137 saker sa tingretten nei til bruk av kommunikasjonskontroll. «Skuggeadvokaten» anka kjennelsen 5 gonger, men fekk ikkje medhald nokon av dei 5 gongene.

Politimestrane har rapport at i 46 prosent av tilfella har kommunikasjonskontrollen gitt konkret informasjon av etterforskingsmessigverdi.

26 personar har vore utsett for romavlytting i 2019.

Les heile rapporten her.

TET med årsmelding for 2019 – om PET og Center for Cybersikkerhed

Tilsynet med Efterretningstjenesterne kom med særs kraftig kritikk av Forsvarets Efterretningstjeneste for nokre vekar sidan, noko som mellom anna førte til at den danske etterretningssjefen er suspendert og alt ligg til rette for ei stor gransking av den danske utanlands-etterretningstenesta.

Det er ikkje ein like stor skandale på gang i Politiets Efterretningstjeneste (PET), men tilsynet gir tenesta ein god del kritikk, mellom anna om:

Hos PET:

At PET bruker veldig lang tid på å svara på spørsmål frå tilsynet – i snitt omtrent to månader. Det har ført til dårlegare kontroll.
At PET har behandla opplysningar ulovleg om 30 personar berre på grunnlag av lovleg politisk verksemd – deltaking i ein demonstrasjon. PET får også kritikk for ikkje å ha sletta dette tidlegare sidan tilsynet peika på tilsvarande i 2018. (Tilsynet har også laga eit juridisk tolkingsnotat om denne problemstillinga.)
PET er for dårlege til å halda slettefristar.
At PET hadde ved tre tilfelle gjort «tvangsindgrep» utan kjennelse frå retten.
128 fysiske eller juridiske personar har bedt tilsynet sjekka om PET har behandla opplysningar om dei utan rett. PET hadde behandla opplysningar om 13 av dei ulovleg. (For dei andre tilfella var det enten ikkje behandla opplysningar om dei eller så var det lovleg.)
At tenesta ikkje har sikra informasjon som er gradert som «YDERST HEMMELIGT» godt nok.
PET har berre gjort ein av seks endringar som tenesta har opplyst til tilsynet at dei ville gjera på bakgrunn av kontrollen. Tilsynet kontrollerer kvart år om det PET seier dei skal gjera på bakgrunn av kontrollen, faktisk er gjort.

I tillegg skriv tilsynet interessant om metodane, inkludert risikoanalyse, som tilsynet brukar i kontrollen av tenestene. Dei tek også stikkprøvar på dei personlege datamaskinane og e-post-kontoane, eksterne lagringseiningane og fysiske dokumenta til PST-tilsette.

Hos Center for Cybersikkerhed:

«at centrets behandling af sensordata (frå tilslutta statlege og private verksemder inforådg.anm) i 67 procent af de udtrukne til-fælde ikke var i overensstemmelse med lovgivningens krav om løbende sletning»
Og ved eitt høve var senterets behanding av personopplysningar ulovleg, og senteret gav tilsynet i fyrste omgang også feil opplysningar om behandlinga av desse opplysningane.

I rapporten om Center for Cybersikkerhed er det og interessant å merka seg at av 1162 tryggleikshendingar senteret registrerte i 2019, var det 1 alvorleg cyberåtak, 2 større cyberåtak og 30 moderate.

Les heile årsmeldinga for PET her og for Center for Cybersikkerhed her.

Mediesaker:

(Ritzau) PET kritiseres for ikke at have slettet oplysninger og for tvangsindgreb uden godkendelse.

(Danmarks Radio) PET gemte oplysninger om demonstranter i strid med loven

Etterretningsskandalen i Danmark

(Berlingske) Whistleblower optog FE-kolleger i skjul

(Danmarks Radio) Spionskandale: Medarbejder advarede flere gange ledelsen i Forsvarets Efterretningstjeneste om mulige ulovligheder

(Danmarks Radio) Medarbejdere erklærede støtte til FE-ledelsen i brev til ministeren. Men så sendte man et nyt

(Jyllands-Posten) I 2019 meddelte forsvarsminister Trine Bramsen, at hun ville mødes med Tilsynet med Efterretningstjenesterne for at drøfte tilsynets kritik af Forsvarets Efterretningstjeneste. Ifølge Jyllands-Postens oplysninger handlede sagen om FE's samarbejde med den amerikanske signalefterretningstjeneste NSA. Nu vil ministeriet slet ikke svare på, om mødet har fundet sted.

(Berlingske) Tre spioner gik i 1976 ind på en bar. Siden har Danmark været en del af et hemmeligt efterretningsnetværk

(Information) FE’s aflytningsballade har rod i 70 år gamle aftaler

(Jyllands-Posten) Spionsagen, som har gjort regeringens ministre tavse og hjemsendt FE-chefer, blev udløst af et tilsyn, som ikke har tiltrukket sig offentlig opmærksomhed. Lige indtil nu.

(Danmarks Radio – TV) Spionage og ulovlig indsamling af data: Forstå skandalen i Forsvarets Efterretningstjeneste

(Altinget – innlegg) Der er behov for en systematisk reform – ikke kun undersøgelser og whistleblowerordninger

(Politiken) Tilsynet med Efterretningstjenesterne skal have flere medarbejdere og større handlefrihed, mener Enhedslisten, der støttes af SF og de radikale.

Halvårsrapport frå NSAs generalinspektør

USAs generalinspektørar utgjer ein slags sjølvstendig internkontroll-funksjon.

I denne ugraderte versjonen av rapporten kan du mellom anna lesa om:

Varsling i NSA
NSAs bruk av «tagging» tilknytt SIGINT-data.
NSAs treige oppfølging av eit avvik som gjeld NSAs målretta overvaking av utlendingar i utlandet.
Kva generalinspektøren no har som prosjekt under «intelligence oversight»-paraplyen, mellom anna ein pågåande kontroll av informasjonsutveksling med utanlandske partnarar.

Les heile halvårsrapporten her.

Den nye E-sjefen

(Forsvarets Forum – kommentar av Tormod Heier) – Den nye E-sjefen må se hele bildet

(Forsvarets Forum- kommentar av Aslak Bonde) Ingen militær sjef er mer avhengig av personlig troverdighet enn E-sjefen

(Forsvarets Forum) Dette forventer de av den nye E-sjefen

Om datainnbrotet mot Stortinget og andre verksemder

(NRK) E-sjefen fryktar påverknad av stortingsvalet

(NSM –pressemelding) I den senere tid har det vært rapportert om datainnbrudd på Stortinget. Sikkerhets- og etterretningstjenestene samarbeider tett om håndteringen, og ser nå lignende mistenkelig aktivitet hos andre. Både private og offentlige virksomheter er berørt.

(NRK beta) Tar i snitt over 200 dager å oppdage et datainnbrudd

(Dagens Næringsliv – innlegg) Dataangrepet: Hva er de ute etter? t sted blant epost, bilder, filer eller nettaktivitet har de fleste av oss noe som er pinlig, kompromitterende eller straffbart, eller noe som kan fremstilles slik.

(Digi) Stortinget om epost-angrepet: – Vil vurdere å dele erfaringer på et senere tidspunkt

(Digi) – Utdaterte IT-råd fra justisminister Monica Mæland. Unike og sterke passord er viktigere enn å bytte ofte, mener passordekspert